W SKRÓCIE

  • W pierwszym badaniu na dużą skalę mającym na celu ocenę długoterminowego wpływu flawanoli z kakao na choroby serca odkryto znaczące korzyści.
  • U osób, które otrzymywały flawanole z kakao, zaobserwowano 27% redukcję zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych, a częstość występowania trzech zdarzeń sercowo-naczyniowych – zawału serca, udaru mózgu i zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych –również była znacznie zmniejszona.
  • U osób, które regularnie przyjmowały suplement zawierający flawanole z kakao, zaobserwowano 15% redukcję wszystkich zdarzeń sercowo-naczyniowych i 39% redukcję zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych.
  • Flawanole z kakao mają działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, hipolipidemiczne i zapobiegające otyłości. Badania pokazują, że nawet krótkotrwałe spożywanie kakao i gorzkiej czekolady może przynieść korzyści osobom z chorobami serca lub innymi metabolicznymi czynnikami ryzyka.

Według dr. Mercoli

Flawanole z kakao mogą chronić zdrowie serca, a nawet pomagać zmniejszyć ryzyko zgonu z powodu zdarzeń sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca i udar mózgu. Chociaż jedzenie cukierków czekoladowych prawdopodobnie nie przyniesie takiego samego efektu, liczba dowodów potwierdzających korzyści dla zdrowia serca ze spożycia kakao wciąż rośnie.

Flawanole z kako zostały wyróżnione przez naukowców z Brigham and Women's Hospital, ponieważ wcześniejsze badania wykazały ich potencjał w zmniejszaniu ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, oferując jednocześnie działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, zapobiegające otyłości i inne właściwości korzystne dla serca.

W pierwszym badaniu na dużą skalę, mającym na celu ocenę długoterminowego wpływu flawanoli z kakao na choroby serca, wyniki potwierdziły potencjał tego naturalnego związku w poprawie zdrowia serca.

Flawanole z kakao zmniejszają ryzyko zgonu z powodów sercowo-naczyniowych o 27%

Podczas randomizowanego, kontrolowanego placebo badania COcoa Supplement and Multivitamin Outcomes Study (COSMOS), 21 442 uczestników w wieku co najmniej 60 lat zostało losowo przydzielonych czterech grup. Od czerwca 2015 r. do grudnia 2020 r, jedna grupa otrzymywała suplement zawierający ekstrakt z kakao zawierający 500 miligramów (mg) flawanoli, w tym 80 mg epikatechin; druga grupa otrzymywała multiwitaminy, trzecia placebo (żaden z suplementów) a czwarta zarówno ekstrakt z kakao jak i multiwitaminy.

Pierwszorzędowym punktem końcowym badania była całkowita liczba zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym zawałów serca, udarów mózgu, rewaskularyzacji wieńcowej, zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych, choroby tętnic szyjnych, operacje tętnic obwodowych i niestabilna dusznica bolesna. Spożycie flawanoli z kakao powodowało zmniejszenie całkowitej liczby incydentów sercowo-naczyniowych o 10%, ale wynik nie był istotny statystycznie.

Jednak u osób, które otrzymywały flawanole z kakao, zaobserwowano 27% redukcję ryzyka zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych, a częstość występowania trzech zdarzeń sercowo-naczyniowych – zawału serca, udaru mózgu i zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych –również była znacznie zmniejszona. Dodatkowe korzyści zaobserwowano również w przypadku osób, które regularnie przyjmowały suplementy.

W tej grupie odnotowano 15% redukcję wszystkich incydentów sercowo-naczyniowych i 39% redukcję zgonów z powodu chorób sercowo-naczyniowych. Dla porównania, osoby przyjmujące codziennie multiwitaminy nie miały znaczącego zmniejszenia liczby całkowitych lub indywidualnych zdarzeń sercowo-naczyniowych.

„Kiedy przyjrzymy się całości dowodów dotyczących zarówno pierwszorzędowych, jak i drugorzędowych punktów końcowych badania COSMOS, widzimy obiecujące sygnały wskazujące, że suplementacja flawanoli z kakao może zmniejszyć ryzyko ważnych zdarzeń sercowo-naczyniowych, w tym zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych” – powiedział autor badania Howard Sesso. „Te odkrycia zasługują na dalsze badania, aby lepiej zrozumieć wpływ flawanoli z kakao na zdrowie układu krążenia”.

W badaniu przyjrzano się również wpływowi flawanoli z kakao na ryzyko nowotworów, ale nie stwierdzono żadnego znaczącego wpływu na raka inwazyjnego. Jednak naukowcy zauważyli, że okres badania – około 3,6 roku – był prawdopodobnie zbyt krótki, aby ustalić, czy flawanole wpływają na ryzyko rozwoju nowotworów.

Sesso dodał: „Naszym przesłaniem dla konsumentów jest spożywanie zdrowej, zbilansowanej diety, bogatej w naturalne źródła flawanoli oraz bycie na bieżąco z wynikami oceny innych ważnych aspektów zdrowotnych w badaniu COSMOS”.

Korzystny wpływ flawanoli z kakao na zespół metaboliczny

Ziarna kakaowe zawierają największą zawartość flawanoli ze wszystkich produktów spożywczych w przeliczeniu na wagę. Ziarna kakaowca zawierają ponad 200 naturalnych związków chemicznych z klasy polifenoli, w tym flawanole, które łącznie stanowią około 12% do 18% masy ziaren. Uważa się, że flawanole mają korzystny wpływ na zespół metaboliczny - grupę czynników ryzyka, które mogą zwiększać ryzyko wielu chorób przewlekłych, w tym chorób serca, zapalenia stawów, przewlekłej choroby nerek i nowotworów.

Wiele korzyści flawanoli wynika z ich właściwości przeciwutleniających i zdolności do interakcji z białkami sygnałowymi, enzymami, DNA i błonami, dzięki czemu zmniejszają lub zapobiegają stresowi oksydacyjnemu. Według czasopisma Nutrients:

„Zasugerowano, że flawanole mogą chronić integralność i funkcję błony komórkowej poprzez modulowanie zmian w jej płynności i przepuszczalności przez cząsteczki o potencjale utleniania. Powszechnie wiadomo, że gdy płynność błony komórkowej spada, jest ona bardziej podatna na utlenianie. Natomiast, gdy płynność wzrasta, lipidy błonowe są mniej narażone na utlenianie…
Oczekuje się, że polifenole z kakao aktywują Nrf2, który indukuje transkrypcję enzymów antyoksydacyjnych, takich jak peroksydaza glutationowa, dysmutaza ponadtlenkowa i oksygenaza hemowa 1, blokując w ten sposób wytwarzanie reaktywnych form tlenu (ROS) i syntazy tlenku azotu (NOS) oraz tłumiąc stres oksydacyjny, a także szereg kinaz komórkowych, w tym kinazy białkowe aktywowane mitogenami (MAPK)”.

Flawanole z kakao mają również działanie przeciwzapalne i hipolipidemiczne, a badania pokazują, że nawet krótkotrwałe spożywanie kakao i gorzkiej czekolady może korzystnie wpływać na profil lipidowy osób z chorobami serca lub innymi metabolicznymi czynnikami ryzyka. Flawanole są również znane z obniżania hiperglikemii, insulinooporności i ryzyka cukrzycy.

Flawanole z kakao pomagają obniżyć ciśnienie krwi

Wysokie ciśnienie krwi, czynnik ryzyka zarówno zespołu metabolicznego, jak i chorób sercowo-naczyniowych, odpowiada za 50% zdarzeń sercowo-naczyniowych na całym świecie oraz 37% zgonów związanych z chorobami sercowo-naczyniowymi na Zachodzie. Flawanole z kakao zwiększają produkcję tlenku azotu (NO), który zwiększa rozszerzenie naczyń krwionośnych, prowadząc tym samym do obniżenia ciśnienia krwi.

W metaanalizie obejmującej 35 badań, w których oceniano codzienne spożywanie produktów z kakao przez co najmniej dwa tygodnie pod kątem wpływu na ciśnienie krwi, odnotowano korzystne wyniki. Badania objęły 1804 osoby dorosłe i 40 porównań leczenia. Zaobserwowano, że flawanole z kakao i produkty kakaowe doprowadziły do statystycznie istotnego obniżenia ciśnienia krwi (skurczowego i rozkurczowego) o 1,8 mmHg.

„To niewielkie obniżenie ciśnienia krwi może uzupełniać inne opcje leczenia i może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka chorób sercowo-naczyniowych” – zauważyli naukowcy, dodając, że badanie dostarcza dowodów umiarkowanej jakości na to, że produkty czekoladowe i kakaowe bogate we flawanole mają niewielki efekt obniżający ciśnienie krwi.

Pogląd, że kakao może obniżać ciśnienie krwi, pojawił się po raz pierwszy, gdy odkryto, że Indianie Kuna, którzy mieszkają na wyspie w Ameryce Środkowej, mają tendencję do niskiego wskaźnika nadciśnienia tętniczego oraz mają prawidłowe ciśnienie krwi, na które wydaje się nie wpływać wiek. Mieszkający na wyspach Indianie Kuna mają również tendencję do spożywania od trzech do czterech filiżanek napojów kakaowych dziennie, co zachęciło naukowców do oceny, czy kakao wpływa na utrzymanie prawidłowego ciśnienia krwi w populacji.

Kakao dla poprawy zdrowia i jakości życia

Po raz pierwszy spożywane przez Indian latynoamerykańskich w postaci zimnego, niesłodzonego napoju z surowego suszonego proszku kakaowego, „gorące kakao” współczesnych czasów zostało stworzone przez Hiszpanów, którzy przywieźli napój do Europy i dodali do napoju cukier przed podgrzaniem.

Nowoczesne metody przetwarzania, w tym prażenie i alkalizacja (ditching) oraz dodatek cukru, mleka, lecytyny i innych dodatków znacznie ograniczyły prozdrowotny potencjał tego niegdyś zdrowego napoju. Jednak flawanole z kakao, znajdujące się w wysokiej jakości gorzkiej czekoladzie i produktach kakaowych, a także w postaci suplementów, zostały wskazane jako przydatne nie tylko w zmniejszaniu ryzyka chorób przewlekłych, ale także w poprawie zdrowia i jakości życia człowieka.

W przeglądzie badań opublikowanych od 2000 r. do października 2020 r. naukowcy podkreślili szereg korzyści jakie kakao przynosi zdrowiu serca, w tym 37% zmniejszenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i 29% zmniejszenie ryzyka udaru mózgu związane ze spożywaniem czekolady. Wymierne korzyści dla zdrowia serca obejmują korzystny wpływ na sztywność tętnic, profil lipidowy i ciśnienie krwi, przy czym odnotowano również dodatkowe korzyści dla ogólnego stanu zdrowia, w tym zmniejszenie ryzyka otyłości. Według autorów badania:

„… badania in vitro i przedkliniczne wykazały, że kakao może zmniejszać ryzyko otyłości poprzez różne mechanizmy, takie jak modulacja metabolizmu lipidów (zmniejszona lipogeneza i zwiększona lipoliza), zmniejszenie adipogenezy (zahamowanie różnicowania i wzrostu adipocytów), osłabienie odpowiedzi zapalnej i stresu oksydacyjnego oraz wpływ na mikroflorę jelitową”.

Produkty kakaowe i pochodne kakao zostały również powiązane z następującymi działaniami:

Zmniejszone ryzyko cukrzycy typu 2

Poprawa funkcji poznawczych i pamięci

Efekty przeciwstarzeniowe

Poprawa jakości życia w populacjach starszych

Potencjalne działanie przeciwnowotworowe

Korzystny wpływ na mikrobiotę jelitową

Poprawa zdrowia skóry, w tym fotoochrona oraz poprawa struktury i funkcji skóry

Ulga w syndromie chronicznego zmęczenia

Hamowanie namnażania wirusa grypy

Poprawa gęstości kości

W artykule opublikowanym w 2013 r. w The Netherlands Journal of Medicine dokonano przeglądu korzyści zdrowotnych wynikających ze spożycia kakao, zauważając, że niektórzy uważają je za „pełnowartościową żywność”, ponieważ zawiera:

  • Zdrowe tłuszcze,
  • Przeciwutleniacze,
  • Związki azotowe, w tym białka, metyloksantynę, teobrominę i kofeinę,
  • Minerały, w tym potas, fosfor, miedź, żelazo, cynk i magnez,
  • Kwas walerianowy, który pomimo obecności stymulantów działa jako reduktor stresu.

Jaki rodzaj kakao lub czekolady jest najlepszy?

Pod względem korzyści zdrowotnych istnieje duże zróżnicowanie w zależności od rodzaju spożywanego produktu kakaowego lub czekoladowego. Kakaowiec to termin używany dla wiecznie zielonych roślin i suszonych nasion, które ostatecznie stają się czekoladą. Surowe ziarna kakaowca mają najwyższy poziom polifenoli.

Najlepiej byłoby kupić je w całości i zmielić w domu za pomocą młynka do kawy lub skubać je jak chipsy czekoladowe. Zdrowa ilość wynosi od pół do 1 uncji (14-28 g) dziennie. Zmielone ziarna można dodać na przykład do koktajlu.

Ziarna kakaowca stają się kakao, po tym jak zostaną uprażone i zmielone na proszek, z którego usuwana jest większość tłuszczu. Masło kakaowe, które można kupić w sklepach ze zdrową żywnością i niektórych sklepach spożywczych, to żółty tłuszcz uzyskiwany z ziaren.

Ziarna kakaowca przechodzą przez 14 etapów przetwarzania, zanim powstanie z nich czekolada sprzedawana w sklepach. Jeśli czekolada jest produkowana z nasion kakao, które nie były prażone, jest to tzw. „gorzka czekolada”. Jest to najlepszy dla zdrowia produkt, ponieważ przetwarzanie kakao znacznie zmniejsza zawartość flawanoli. Zgodnie z Bazą Przeglądów Systematycznych Cochrane:

„Świeże i sfermentowane ziarna kakaowca zawierają od 2,5 do 16,5 mg epikatechiny na gram, w zależności od odmiany, regionu uprawy i praktyk zbioru, podczas gdy przetworzone kakao zachowuje tylko 2-18% pierwotnej ilości epikatechiny z powodu prażenia i dalszego przetwarzania.
… różne procesy wpływają na zawartość flawanoli w kakao i w czekoladzie; w związku z tym tabliczka czekolady zawierająca 70% kakao jednej firmy może nie zawierać takiej samej ilości flawanoli i kompozycji flawanoli jak tabliczka czekolady o takiej samej zawartości kakao innej firmy. Zawartość i skład flawanoli zależy od odmiany i dojrzałości użytego ziarna kakaowca, a także od etapów produkcji”.

Wybierając czekoladę, szukaj produktów ekologicznych. Gorzka czekolada, która zawiera od 50% do 85% kakao, jest korzystniejsza od mlecznej czekolady, która zawiera tylko od 20% do 30% kakao. Tymczasem biała czekolada w ogóle nie zawiera kakao i nie powinna być uznawana za zdrową żywność.

Źródła i odniesienia