W SKRÓCIE
- Bielactwo to coś więcej niż tylko problem kosmetyczny — to zaburzenie autoimmunologiczne, które powoduje utratę pigmentu skóry w niektórych obszarach ciała, co prowadzi do powstania białych plam na skórze.
- Bielactwo pojawia się, gdy układ odpornościowy organizmu atakuje i niszczy melanocyty naskórka, które są komórkami odpowiedzialnymi za wytwarzanie pigmentu skóry (znanego również jako melanina).
- Obecnie nie ma lekarstwa na bielactwo. Leczenie tej choroby koncentruje się na minimalizowaniu powstawania białych plam poprzez stymulację repigmentacji skóry. Badania wykazały, że strategie związane z dietą i stylem życia mogą pomóc zahamować postęp choroby.
- Rola odpowiedniej diety w patogenezie bielactwa jest coraz częściej uznawana. Interwencja dietetyczna jest również uważana za terapię wspomagającą, zwiększającą skuteczność i bezpieczeństwo konwencjonalnych metod leczenia.
Według dr. Mercoli
Bielactwo to coś więcej niż tylko problem kosmetyczny — to zaburzenie autoimmunologiczne, które powoduje utratę pigmentu skóry w niektórych obszarach ciała, co prowadzi do powstania białych plam na skórze. Chociaż to schorzenie nie zagraża życiu ani nie jest zaraźliwe, jest źle postrzegane, co negatywnie wpływa na jakość życia pacjenta ze względu na negatywny wpływ psychospołeczny.
Zgodnie z wynikami badania opublikowanego w Journal of Dermatological Treatment, bielactwo jest „niedoszacowanym obciążeniem dla pacjentów, systemu opieki zdrowotnej i społeczeństwa w Ameryce Łacińskiej”. W tym artykule omówię przyczyny i objawy bielactwa, a także modyfikacje diety i stylu życia, które można zastosować, aby zahamować rozwój choroby.
Bielactwo: patogeneza, przyczyny i objawy
Bielactwo charakteryzuje się powstawaniem odbarwionych obszarów skóry lub błony śluzowej, co zwykle zaczyna się powstawaniem małych, okrągłych białych plam zwanych plamami depigmentacyjnymi. Te plamki mogą pozostawać tej samej wielkości przez lata lub mogą rosnąć, tworząc większe obszary odbarwionej skóry. Bielactwo może pojawić się w dowolnym miejscu na ciele, ale zwykle zaczyna się na dłoniach, twarzy, genitaliach i obszarach otaczających otwory w ciele. Włosy na obszarach skóry dotkniętych bielactwem również mogą stracić pigment i stać się białe.
Bielactwo pojawia się, gdy układ odpornościowy organizmu atakuje i niszczy melanocyty naskórka, które są komórkami skóry odpowiedzialnymi za wytwarzanie pigmentu skóry (znanego również jako melanina). Może to być wynikiem wielu czynników, w tym predyspozycji genetycznych, stresu oksydacyjnego, zaburzeń hormonalnych lub metabolicznych, stresorów środowiskowych, zaburzeń funkcjonownaia melanocytów i nieprawidłowej wrodzonej lub nabytej odpowiedzi immunologicznej.
Obecnie nie jest znane lekarstwo na bielactwo. Leczenie choroby koncentruje się na minimalizowaniu pojawiania się białych plam poprzez stymulację repigmentacji skóry. Zwykle odbywa się to za pomocą miejscowych kortykosteroidów i procedur medycznych, takich jak fototerapia. Jednak badania wykazały, że interwencje oparte na zmianach diety i stylu życia również mogą pomóc w radzeniu sobie z tym schorzeniem.
Co należy jeść, aby wspomóc leczenie bielactwa?
Rola odpowiedniej diety w patogenezie bielactwa jest coraz częściej uznawana. Interwencja dietetyczna jest również uważana za terapię wspomagającą, zwiększającą skuteczność i bezpieczeństwo konwencjonalnych metod leczenia.
Według wyników badania opublikowanego w czasopiśmie Dermatologic Therapy, spożywanie żywności funkcjonalnej – będącej częścią zdrowej i zbilansowanej diety – „można uznać za integralną część leczenia bielactwa”. Do produktów, które wykazały potencjał w stymulowaniu repigmentacji i zmniejszaniu ryzyka rozwoju bielactwa, należą:
- Miłorząb dwuklapowy — ta starożytna chińska roślina ma właściwości immunomodulujące i przeciwutleniające. Badanie opublikowane w Clinical and Experimental Dermatologywykazało, że miłorząb dwuklapowy pomaga hamować postęp bielactwa, gdy jest przyjmowany doustnie w dawce 40 miligramów trzy razy dziennie. Niektórzy z uczestników badania doświadczyli również całkowitej repigmentacji, co doprowadziło naukowców do wniosku, że jest to „prosta, bezpieczna i dość skuteczna terapia” bielactwa.
Podobne wyniki uzyskano również w innym badaniu opublikowanym w BMC Complementary and Alternative Medicine. Dodatkowo miłorząb dwuklapowy ma właściwości przeciwlękowe, które mogą pomóc złagodzić niepokój - czynnik, który może wywołać lub zaostrzyć przebieg bielactwa.
- Kurkumina — ten występujcy w kurkumie związek jest silnym przeciwutleniaczem pomagającym zahamować produkcję reaktywnych form tlenu (ROS), których podwyższony poziom został powiązany z nieprawidłową odpowiedzią immunologiczną i śmiercią melanocytów. Badania wykazały również, że miejscowe stosowanie kurkuminy pomogło zmniejszyć rozmiar plam.
- Kapsaicyna — ten bioaktywny związek znajdujący się w papryczkach chili, wykazuje działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Według badań opublikowanych w Antioxidants & Redox Signaling, związek ten pomaga zatrzymać postęp bielactwa poprzez hamowanie uszkodzeń komórek spowodowanych przez ROS i poprawę aktywności mitochondriów.
- Czarny pieprz — zawiera alkaloid (piperynę), który okazał się przydatny w stymulowaniu replikacji melanocytów. W połączeniu z fototerapią piperyna przyczyniła się do wyraźniejszej pigmentacji skóry w badaniach na modelu mysim.
- Zielona herbata — latechiny są odpowiedzialne za większość właściwości prozdrowotnych zielonej herbaty.
Wykazano, że 3-galusan epigallokatechiny (EGCG) pomaga chronić melanocyty przed uszkodzeniem poprzez modulowanie odpowiedzi immunologicznych, w których pośredniczą komórki T, regenerację zaburzonych funkcji mitochondriów, osłabienie apoptozy i zmniejszenie produkcji ROS.
- Kelina — jest tradycyjnym lekiem pozyskiwanym z rośliny Ammi visnaga, od wieków stosowanym doustnie i miejscowo w leczeniu bielactwa. Badania pokazują, że kelina może pomóc w promowaniu produkcji melaniny poprzez stymulowanie proliferacji melanocytów.
- Liściokwiat garbnikowy — znany również jako amla, jest bogaty w składniki odżywcze powszechnie stosowane w leczeniu bielactwa ze względu na właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i repigmentujące, w tym karotenoidy, witaminę E i witaminę C.
Ponadto warto rozważyć dodanie do diety źródeł następujących składników odżywczych lub zwiększenie ich poziomu poprzez suplementację, ponieważ badania wykazały, że mogą one pomóc w leczeniu bielactwa:
- Witamina E — według wyników badania opublikowanego w Skin Pharmacology and Physiology, pacjenci z chorobami autoimmunologicznymi, w tym bielactwem, mają znacznie niższy poziom witaminy E, co potencjalnie przyczynia się do rozowju tej choroby. To podkreśla znaczenie włączenia witaminy E do diety.
Witamina E - rozpuszczalna w tłuszczach witamina o silnych właściwościach przeciwutleniających i przeciwzapalnych - znajduje się w różnych owocach, warzywach i nasionach, w tym w nasionach słonecznika, migdałach, burakach, szpinaku, dyni, czerwonej papryce, szparagach, awokado i mango.
Badania pokazują również, że pacjenci z bielactwem poddawani fototerapii mogą odnieść dodatkowe korzyści z podniesienia poziomu witaminy E, ponieważ pomaga ona hamować uszkodzenia spowodowane promieniowaniem UV.
- Witamina B12 i kwas foliowy — połączenie witaminy B12 i kwasu foliowego (witamina B9) jest jednym z najlepiej przebadanych alternatywnych sposobów leczenia bielactwa.
Jedno z badań opublikowanych w czasopiśmie Acta Dermato-Venereologica wykazało, że te witaminy w połączeniu z ekspozycją na słońce pomogły zwiększyć repigmentację i zatrzymały rozprzestrzenianie się bielactwa.
Witaminę B12 można pozyskać z pokarmów pochodzenia zwierzęcego, w tym dzikich ryb, wołowiny i nabiału, podrobów, mięsa drobiowego i ekologicznych jaj.
Kwas foliowy znajduje się w ciemnych warzywach liściastych, takich jak szpinak, brokuły, brukselka, rzepa i sałata rzymska, a także w awokado, wątrobie wołowej i ekologicznych jajkach.
- Cynk — niski poziom cynku odgrywa istotną rolę w patogenezie bielactwa. Ten minerał odgrywa ważną rolę we wspieraniu prawidłowego funkcjonowania hormonów i enzymów oraz jest kofaktorem dysmutazy ponadtlenkowej - przeciwutleniacza. Może również odgrywać rolę w produkcji melaniny poprzez hamowanie niszczenia melanocytów.
Bogatymi źródłami cynku są ostrygi (z niezanieczyszczonych wód), wołowina, ekologiczne produkty mleczne, sardynki, ekologiczne jaja i sfermentowana żywność, taka jak jogurt i kefir.
- Resweratrol — według artykułu opublikowanego w Archives of Biochemistry and Biophysics, resweratrol może mieć „terapeutyczne działanie przeciwko wielu chorobom i zaburzeniom, w tym skórnym”. Jego dobroczynne działanie wynika z właściwości przeciwutleniających, przeciwzapalnych, przeciwnowotworowych i przeciwcukrzycowych. Do produktów zawierających resweratrol należą winogrona, jabłka, jagody i organiczne kakao.
- Witamina C — jest rozpuszczalną w wodzie witaminą o właściwościach przeciwutleniających i immunomodulujących. Chociaż istnieją sprzeczne opinie na temat korzystnego wpływu witaminy C na bielactwo ze względu na jej właściwości rozjaśniające skórę, niektórzy badacze sugerują, że jej moc przeciwutleniająca przewyższa ten efekt.
W rzeczywistości ta witamina jest jednym z najczęściej stosowanych przeciwutleniaczy w leczeniu bielactwa.
Ponieważ witamina C odgrywa ważną rolę w utrzymaniu zdrowia, idealnie jest włączyć do diety produkty w nią bogate. Występuje głównie w owocach cytrusowych, takich jak pomarańcze i cytryny, a także w zielonych warzywach liściastych.
- Kwasy tłuszczowe omega-3 — mogą pomóc poprawić funkcje odpornościowe poprzez hamowanie stanu zapalnego. Najlepszym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 są zwierzęta morskie, takie jak dziko żyjący łosoś alaskański, sardynki, sardele i olej z kryla pozyskiwany w sposób zrównoważony.
Nawyki, które mogą pomóc w zahamowaniu rozwoju bielactwa
Oprócz spożywania okreslonych produktów, które są korzystne w leczeniu bielactwa, rozważ wdrożenie niżej wymienionych strategii stylu życia, aby wesprzeć układ odpornościowy, poprawić zdrowie skóry i zapobiec pogorszeniu się bielactwa:
1. Dieta bezglutenowa — Gluten może powodować stany zapalne i prowadzić do rozwoju reakcji autoimmunologicznej przeciw melanocytom. Badanie opublikowane w Pediatric Dermatology, które dotyczyło dziewczynki z celiakią - jedną z chorób autoimmunologicznych związanych z bielactwem - wykazało repigmentację zmian bielaczych po wdrożeniu diety bezglutenowej.
Podobne wyniki uzyskano w innym badaniu, opublikowanym w Case Reports in Dermatology, w którym naukowcy zauważyli również, że eliminacja glutenu z diety „może potencjalnie być interwencją modyfikującą przebieg bielactwa i należy ją rozważyć nawet u pacjentów bez współistniejącej celiakii”.
2. Wyeliminowanie z diety słodyczy i przetworzonej żywności — dieta bogata w rafinowane skrobie, cukier i tłuszcze trans może zaburzać zdrowie jelit i wywoływać przewlekłe stany zapalne, potencjalnie zaostrzając bielactwo. Wyeliminowanie z diety przetworzonego mięsa, słodkich napojów, takich jak napoje gazowane, oleje roślinne oraz przetworzonych przekąsek i deserów, takich jak cukierki, chipsy i ciasteczka, może pomóc poprawić ogólny stan zdrowia.
3. Naturalne środki do stosowania miejscowego — zamiast stosować kremy sterydowe, które mogą powodować liczne skutki uboczne, rozważ zastosowanie naturalnych alternatyw w leczeniu zmian bielaczych, takich jak olej z nasion czarnuszki siewnej (Nigella sativa), który ma różne właściwości farmakologiczne, w tym przeciwzapalne, przeciwutleniające i immunomodulujące.
W badaniu opublikowanym w Dermatologic Therapy,miejscowe stosowanie oleju z nasion czarnuszki siewnej doprowadziło do „statystycznie istotnej repigmentacji” na dłoniach, twarzy i okolicach narządów płciowych u pacjentów z bielactwem.
4. Bezpieczna ekspozycja na słońce — bielactwo zwiększa podatność na oparzenia słoneczne, szczególnie na wybielonych obszarach skóry, więc wiele osób sugeruje, że należy unikać ekspozycji na słońce. Jednak całkowity brak ekspozycji na światło słoneczne zwiększa ryzyko niedoboru witaminy D.
Witamina D ma kluczowe znaczenie dla utrzymania dobrego stanu zdrowia i stwierdzono, że jest korzystna w leczeniu objawów bielactwa poprzez hamowanie niszczenia melanocytów i regulację odpowiedzi immunologicznych.
Dlatego zamiast całkowicie unikać słońca, warto praktykować bezpieczne nawyki związane z ekspozycją na słońce, aby zoptymalizować poziom witaminy D i wzmocnić wewnętrzny filtr przeciwsłoneczny organizmu spożywając pokarmy bogate w przeciwutleniacze. Jeśli musisz użyć kremu z filtrem, wybierz taki, który nie zawiera toksycznych związków, takich jak np. oksybenzon, parabeny i palmitynian retinylu. Jeśli masz trudności z uzyskaniem wystarczającej ekspozycji na słońce, rozważ suplementację witaminy D3, aby uniknąć jej niedoboru.
5. Zmniejszenie poziomu stresu — przewlekły stres tworzy środowisko prozapalne, które może powodować rozregulowanie odpowiedzi immunologicznej i brak równowagi cytokin, które są czynnikami zaangażowanymi w rozwój bielactwa.
Na szczęście istnieje wiele sposobów radzenia sobie ze stresem, w tym praktykowanie medytacji, technik głębokiego oddychania, słuchanie uspokajającej muzyki i stosowanie technik emocjonalnej wolności (EFT) - formy psychologicznej akupresury, która polega na opukiwaniu palcami punktów akupunktury podczas wypowiadania słów afirmacji.
6. Odpowiedniej jakości sen w nocy — niedobór snu może zaostrzyć objawy bielactwa, więc warto zadbać o wysokiej jakości sen w nocy trwający co najmniej osiem godzin.
7. Regularna aktywność fizyczna — zespół metaboliczny spowodowany siedzącym trybem życia jest zaangażowany w rozwój i nasilenie bielactwa. Regularne wykonywanie łagodnych lub umiarkowanych ćwiczeń może znacznie przyczynić się do poprawy metabolizmu, regulacji stanu zapalnego, zmniejszenia poziomu stresu i poprawy ogólnego stanu zdrowia.
Źródła i odniesienia
- Mayo Clinic, Vitiligo
- NHS, Vitiligo
- J Dermatolog Treat. 2023 Jan 3;1-33.
- Cleveland Clinic, Vitiligo
- NHS, Vitiligo
- Dermatol Clin. 2017 Apr; 35(2): 257–265.
- Cureus. 2022 Aug; 14(8): e28516.
- Mayo Clinic, Vitiligo
- Nutrients. 2022 Feb; 14(3): 591. (Vitiligo)
- Dermatol Ther. 2019 Jul;32(4):e12625.
- Cureus. 2022 Aug; 14(8): e28516.
- Clin Exp Dermatol. 2003 May;28(3):285-7.
- BMC Complement Altern Med. 2011 Mar 15;11:21.
- Cureus. 2022 Aug; 14(8): e28516.
- Oxid Med Cell Longev. 2022; 2022: 8498472.
- J Cosmet Dermatol. 2022 Oct;21(10):4454-4461.
- Antioxid Redox Signal. 2010 Nov 1;13(9):1309-21.
- Open Access Maced J Med Sci. 2018 Jan 25; 6(1): 203–207.
- Bioorg Med Chem. 2004 Apr 15;12(8):1905-20.
- Photochem Photobiol. 2006 Nov-Dec;82(6):1541-8.
- Cureus. 2022 Aug; 14(8): e28516.
- Clin Exp Dermatol. 2016 Aug;41(6):616-24.
- Cureus. 2022 Aug; 14(8): e28516.
- Br J Dermatol. 2003 Oct;149(4):707-17.
- Dermatol Ther. 2015 Jan-Feb;28(1):17-21.
- Skin Pharmacol Physiol. 2013;26(1):2-7.
- Oregon State University, Vitamin E and Skin Health
- Harvard School of Public Health, Vitamin E
- J Clin Pharmacol. 2009 Jul;49(7):852-5.
- Nutrients. 2022 Feb; 14(3): 591.
- Acta Derm Venereol. 1997 Nov;77(6):460-2.
- NIH ODS, Vitamin B12
- NIH ODS, Folate
- Postepy Dermatol Alergol. 2017 Apr; 34(2): 116–119.
- Cureus. 2022 Aug; 14(8): e28516.
- Indian J Dermatol. 2011 Sep-Oct; 56(5): 480–484.
- NIH ODS, Zinc
- Arch Biochem Biophys. 2011 Apr 15;508(2):164-70.
- Eken, Pigmentary Disorders 2015, 2:2
- InTech, Vitiligo - Management and Therapy, December 2011 doi:10.5772/38909.
- Eken, Pigmentary Disorders 2015, 2:2
- Front Immunol. 2020; 11: 623052.
- NIH ODS, Omega-3 Fatty Acids
- Pediatr Dermatol. 2011 Mar-Apr;28(2):209-10.
- Case Rep Dermatol. 2014 Dec 16;6(3):283-7.
- Asian Pac J Trop Biomed. 2013 May;3(5):337-52.
- Dermatol Ther. 2019 Jul;32(4):e12949.
- Indian J Dermatol Venereol Leprol. 2013 Nov-Dec;79(6):750-8.
- PLoS One. 2020; 15(1): e0227909.
- Clin Cosmet Investig Dermatol. 2021; 14: 971–980.
- Front Physiol. 2022 Mar 10;13:843784.