W SKRÓCIE
- Trzustka odgrywa ważną rolę zarówno w układzie pokarmowym, jak i hormonalnym. Jeśli trzustka nie działa prawidłowo, utrudnia organizmowi trawienie i regulację poziomu glukozy we krwi.
- Niektóre produkty i napoje wymagają większej ilości enzymów do strawienia lub insuliny do utrzymania zrównoważonego poziomu glukozy we krwi, co oznacza więcej pracy dla trzustki, potencjalnie powodując trwałe uszkodzenie w miarę upływu czasu.
- Trzustka jest jednym z głównych narządów uszkadzanych przez spożywanie alkoholu. Przewlekłe nadużywanie alkoholu odpowiada za około 70% przypadków zapalenia trzustki.
- Częste spożywanie pokarmów i napojów o wysokiej zawartości cukru może zwiększyć ryzyko zachorowania na raka trzustki.
Według dr. Mercoli
W jamie brzusznej, między żołądkiem a kręgosłupem, znajduje się trzustka, która odgrywa ważną rolę zarówno w układzie pokarmowym, jak i hormonalnym. Około 95% tego narządu to tkanki zewnątrzwydzielnicze, które działają po stronie trawiennej, produkując enzymy trzustkowe (lipaza, proteaza i amylaza) rozkładające tłuszcze, białka i skrobię.
Pozostałe 5% trzustki jest równie ważne, ponieważ składa się z komórek wydzielania wewnętrznego, które produkują i uwalniają hormony do krwioobiegu. Dwa główne hormony trzustkowe to insulina i glukagon, które pomagają zrównoważyć poziom glukozy we krwi. Pozostałe hormony trzustkowe odpowiadają za stymulację wydzielania kwasu żołądkowego, regulację apetytu i opróżnianie żołądka.
Co się dzieje, gdy trzustka nie działa prawidłowo?
Jeśli trzustka nie działa prawidłowo, utrudnia organizmowi trawienie i regulację poziomu glukozy we krwi, potencjalnie powodując poważne problemy zdrowotne, takie jak niedobory składników odżywczych, cukrzyca i zapalenie trzustki. Istnieje kilka czynników, które mogą predysponować do chorób trzustki, w tym palenie papierosów, genetyka, starzenie się i istniejące wcześniej schorzenia, takie jak otyłość, cukrzyca i problemy z woreczkiem żółciowym.
Dieta również odgrywa znaczącą rolę w funkcjonowaniu trzustki, więc aby zmniejszyć ryzyko chorób związanych z tym narządem, należy uważać na spożywane produkty. Poniżej omawiam żywność i napoje, których należy unikać, aby utrzymać zdrową trzustkę, a także składniki odżywcze, które mogą pomóc w poprawie zdrowia trzustki i ich najlepsze źródła w diecie.
4 produkty, których należy unikać, aby chronić zdrowie trzustki
Niektóre produkty spożywcze i napoje wymagają większych ilości enzymów do strawienia lub insuliny do utrzymania zrównoważonego poziomu glukozy we krwi, co oznacza więcej pracy dla trzustki. Z biegiem czasu może to trwale uszkodzić narząd i narazić na rozwój chorób. Oto niektóre produkty spożywcze i napoje, które negatywnie wpływają na trzustkę i dlatego powinny zostać wyeliminowane z diety:
1. Alkohol — Trzustka jest jednym z głównych narządów uszkadzanych przez alkohol. Zgodnie z wynikami badania opublikowanego w World Journal of Gastroenterology, przewlekłe nadużywanie alkoholu odpowiada za około 70% przypadków zapalenia trzustki. Stwierdzono, że osoby, które piły co najmniej cztery do pięciu szklanek alkoholu dziennie przez ponad 5 lat, również były w grupie zwiększonego ryzyka, niezależnie od rodzaju spożywanego alkoholu. W artykule opublikowanym w Medscape wyjaśniono:
„Alkohol jest metabolizowany przez trzustkę i powoduje stres oksydacyjny w tym gruczole; promuje również syntezę enzymów trawiennych trzustki i destabilizuje błony wewnątrzkomórkowe, co predysponuje gruczoł do autotrawienia”.
Z tego względu należy unikać picia alkoholu. Zamiast tego warto zadbać o odpowiednie nawodnienie wodą, ponieważ badania wykazały, że odwodnienie może wywołać ostre zapalenie trzustki.
2. Słodkie potrawy - Według American Journal of Clinical Nutrition częste spożywanie pokarmów i napojów o wysokiej zawartości cukru, w tym napojów bezalkoholowych, słodzonych soków owocowych, a nawet dodatku cukru do kawy, herbaty lub płatków śniadaniowych, może zwiększać ryzyko raka trzustki „poprzez wywoływanie częstej hiperglikemii poposiłkowej, zwiększenie zapotrzebowania na insulinę i zmniejszenie wrażliwości na insulinę”.
3. Węglowodany rafinowane — Rafinowane węglowodany, które znajdują się w ciastach, makaronach, chlebie, ryżu, płatkach śniadaniowych i pizzy, są metabolizowane w organizmie do glukozy. Spożywanie zbyt dużej ilości tych pokarmów przeciąża trzustkę, ponieważ pompuje ona więcej insuliny. Badanie opublikowane w Annals of Epidemiology wykazało, że im większe spożycie pokarmów o wysokim indeksie glikemicznym, tym większe ryzyko raka trzustki.
4. Przetworzona żywność i produkty typu fast food —Jeśli stosujesz zachodnią dietę, która składa się głównie z przetworzonej żywności gotowanej w olejach roślinnych, prawdopodobnie spożywasz zbyt dużo kwasów tłuszczowych omega-6, co zwiększa ryzyko zapalenia i raka trzustki.
Fast foody, takie jak smażony kurczak, pączki i frytki, mogą również zawierać duże ilości tłuszczów trans, które sprzyjają stanom zapalnym, zakłócają sygnalizację insulinową, zwiększają ryzyko cukrzycy i otyłości - wszystkie są czynnikami ryzyka chorób trzustki.
8 składników odżywczych pomagających w utrzymaniu optymalnego zdrowia trzustki
Zdrowe odżywianie ma kluczowe znaczenie dla dobrego zdrowia, zwłaszcza jeśli chcesz utrzymać prawidłową czynność trzustki lub opanować objawy istniejącej wcześniej choroby trzustki. Dodaj do swojej diety źródła następujących składników odżywczych, aby zoptymalizować zdrowie trzustki:
1. Kwasy tłuszczowe omega-3 — Pacjentów z zapaleniem trzustki często ostrzega się przed spożywaniem tłuszczów, ale należy pamiętać, że tłuszcze nadal stanowią istotną część zapotrzebowania na składniki odżywcze. Nie wszystkie tłuszcze są szkodliwe, więc zamiast całkowicie eliminować je z diety, wystarczy uważać na rodzaj spożywanych tłuszczów.
Jak wspomniano, należy unikać tłuszczów trans i pokarmów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-6. Zamiast tego warto jeść pokarmy bogate w kwasy tłuszczowe omega-3, zwłaszcza źródła pochodzenia morskiego, takie jak dziki łosoś z Alaski, sardynki i olej z kryla. Badania wykazały, że spożywanie kwasów tłuszczowych omega-3 może pomóc zmniejszyć ryzyko raka trzustki. Stwierdzono, że u pacjentów z ostrym zapaleniem trzustki kwasy tłuszczowe omega-3 pomagają zmniejszyć stan zapalny, chroniczne uszkodzenie tkanek, śmiertelność, powikłania zakaźne i długość pobytu w szpitalu.
2. Olej MCT — Innym dobrym źródłem zdrowych tłuszczów dla osób chcących poprawić zdrowie trzustki są średniołańcuchowe trójglicerydy (MCT), które można uzyskać z oleju MCT. To, co sprawia, że jest to korzystne dla trzustki, to fakt, że są one szybko wchłaniane przez organizm bez potrzeby zaangażowania enzymów trzustkowych lub kwasu żółciowego, co pomaga zmniejszyć obciążenie trzustki.
3. Witamina C - Właściwości przeciwutleniające witaminy C mogą przynieść korzyści pacjentom z ostrym zapaleniem trzustki, ponieważ pomaga ona blokować peroksydację lipidów w osoczu i poprawia funkcje odporności komórkowej. Badanie opublikowane w Scientific Reports wykazało również, że wyższe spożycie witaminy C może pomóc zmniejszyć ryzyko raka trzustki poprzez zmniejszenie przewlekłego stanu zapalnego i ochronę przed uszkodzeniem DNA. Do produktów bogatych w witaminę C należą: owoce cytrusowe, truskawki, papryka, pomidory i warzywa kapustne.
4. Witamina E — Badania powiązały niedobór witaminy E z wyższym ryzykiem chorób trzustki. Ponadto autorzy metaanalizy opublikowanej w czasopiśmie Medical Science Monitor zasugerowali, że optymalizacja poziomu witaminy E może być „czynnikiem ochronnym dla populacji zagrożonej rakiem trzustki”. Do dobrych źródeł tej przeciwutleniającej witaminy należą między innymi migdały, nasiona słonecznika, buraki, kapusta włoska, szpinak i dynia.
5. Selen — Jest to przeciwutleniacz mineralny, który najlepiej pozyskiwać z wołowiny i podrobów, orzechów, owoców morza, kurczaków hodowanych na wolnym wybiegu i ekologicznych jaj. Artykuł opublikowany w Bioscience Reports sugeruje, że wyższe spożycie selenu może pomóc zmniejszyć ryzyko raka trzustki, ponieważ pomaga stymulować naprawę DNA, indukować apoptozę i dezaktywować wolne rodniki.
6. Beta-karoten i beta-kryptoksantyna — Według badania opublikowanego w International Journal of Food Sciences and Nutrition, wyższe spożycie tych karotenoidów było „znacząco związane ze zmniejszonym ryzykiem raka trzustki”. Do najbogatszych źródeł beta-karotenu należą żółte, pomarańczowe i zielone owoce i warzywa, takie jak marchew, kabaczek i zielone warzywa liściaste. Tymczasem beta-kryptoksantyna zwykle występuje w owocach, takich jak mandarynki, pomarańcze i persymony.
7. Magnez — Badania wykazały, że zwiększenie poziomu tego minerału może być korzystną pierwotną profilaktyką raka trzustki. Osoby, które już cierpią na chorobę trzustki, również mogą odnieść korzyści ze zwiększonego spożycia magnezu, ponieważ niedobór magnezu jest powszechny wśród pacjentów z przewlekłym zapaleniem trzustki. Do najlepszych źródeł tego minerału należą surowe ziarna kakaowca, awokado, nasiona i orzechy, tłuste ryby i zielone warzywa liściaste, takie jak szpinak, boćwina, brokuły i jarmuż.
8. Witamina B6 i kwas foliowy — Badanie opublikowane w European Journal of Clinical Nutrition powiązało wysokie spożycie kwasu foliowego z redukcją ryzyka raka trzustki o 69%. W połączeniu z witaminą B6 te dwa składniki odżywcze mogą obniżyć ryzyko raka trzustki nawet o 76%. Do najlepszych źródeł kwasu foliowego należą szpinak, wątroba, brukselka i szparagi. Z drugiej strony witamina B6 znajduje się w wątróbce drobiowej, dzikim łososiu z Alaski oraz niektórych owocach i warzywach, takich jak szpinak, banany, marchew i awokado.
Wypróbuj niskokaloryczną dietę naśladującą post, aby zregenerować trzustkę
Oprócz spożywania odpowiednich produktów, czas jedzenia również może pomóc w poprawie zdrowia trzustki. Według badania przeprowadzonego na zwierzętach, którego wyniki opublikowano w czasopiśmie Cell, niskokaloryczna dieta naśladująca post pomogła zregenerować komórki beta trzustki sterowane przez Ngn3, które są odpowiedzialne za wykrywanie poziomu glukozy we krwi i produkcję insuliny. Według dr Valtera Longo, jednego ze współautorów badania oraz dyrektora Longevity Institute na Uniwersytecie Południowej Kalifornii (USC):
„Nasz wniosek jest taki, że wprowadzając myszy w skrajny stan poprzez post, a następnie ponownie je karmiąc, w komórkach trzustki uruchamiane jest pewnego rodzaju przeprogramowanie rozwojowe, które odbudowuje część narządu, która przestała działać”.
Niskokaloryczna dieta ma na celu naśladowanie korzystnych efektów postu na samej wodzie, takich jak produkcja ketonów, aktywacja komórek macierzystych, autofagia i inne. Jednak opisana w tym artykule metoda jest łatwiejsza i bezpieczniejsza do wdrożenia, ponieważ pozwala cieszyć się posiłkami — wystarczy ograniczyć spożycie kalorii do 800-1100 kalorii dziennie przez pięć dni każdego miesiąca. Jeśli rozważasz zastosowanie tego protokołu, zalecam najpierw omówienie go z lekarzem, aby uzyskać wskazówki medyczne.
Źródła i odniesienia
- Columbia Surgery, The Pancreas and Its Functions
- John Hopkins Medicine, "The Digestive Process: What Is the Role of Your Pancreas in Digestion?"
- Mayo Clinic, Pancreatitis, September 24, 2021
- Columbia Surgery, The Pancreas and Its Functions
- World J Gastroenterol. 2013 Feb 7; 19(5): 638–647.
- StatPearls [Internet]. Alcoholic Pancreatitis, May 23, 2022
- Medscape, "Pancreas: Alcoholic Pancreatitis—It's the Alcohol, Stupid," June 1, 2009
- Am Surg. 1999 Nov;65(11):1084-7.
- Am J Clin Nutr. 2006 Nov;84(5):1171-6.
- Ann Epidemiol. 2010 Jun;20(6):460-5.
- Pancreas. 2008 May;36(4):353-62.
- Nature (2006). https://doi.org/10.1038/news060612-1
- Pancreas. 2008 May;36(4):353-62.
- Nutrients. 2018 Sep; 10(9): 1289.
- Nutrients. 2015 Apr; 7(4): 2261–2273.
- Biochimica et Biophysica Acta (BBA) Volume 1782, Issue 11, November 2008, Pages 634-641
- Pancreatic Cancer Action Network, Pancreatic Enzymes
- Practical Gastroenterology, February 2017
- World J Gastroenterol. 2003 Nov;9(11):2565-9.
- Scientific Reports Volume 5, Article Number: 13973 (2015)
- Harvard School of Public Health, Vitamin C
- Med Sci Monit. 2015; 21: 1249–1255.
- Harvard School of Public Health, Vitamin E
- Biosci Rep. 2016 Oct; 36(5): e00395.
- Int J Food Sci Nutr. 2016 Nov;67(7):744-53.
- Mount Sinai, Beta-Carotene
- J Sci Food Agric. 2015 Jul;95(9):1786-94.
- Br J Cancer. 2015 Dec 1; 113(11): 1615–1621.
- Clin Chim Acta. 2000 Dec;302(1-2):145-54.
- European Journal of Clinical Nutrition Volume 72, Pages 1128–1135 (2018)
- American Institute for Cancer Research, September 12, 2018
- NIH Office of Dietary Supplements, Folate
- Harvard School of Public Health, Vitamin B6
- Cell. Volume 168, Issue 5, P775-788.E12, February 23, 2017
- Science Daily, February 23, 2017