W SKRÓCIE

  • Nerki obniżają poziom kwasów w organizmie. W miarę postępu niewydolności nerek kwasy mają tendencję do gromadzenia się w organizmie, powodując poważne szkody.
  • Dieta bogata w kwasy może pogorszyć czynność nerek i przyspieszyć postęp chorób nerek.
  • Każda dieta bogata w owoce i warzywa oraz uboga lub pozbawiona przetworzonej żywności i produktów mlecznych będzie uboga w kwasy.
  • Wszystkie działania i produkty przeciwcukrzycowe poprawiają również zdrowie nerek. Obejmuje to post lub ograniczone czasowo jedzenie i aktywność fizyczną.
  • Diety wysokobiałkowe również mogą uszkodzić nerki ze względu na indukcję produkcji amoniaku. W celu ochrony zdrowia nerek podczas spożywania diety wysokobiałkowej należy spożywać więcej owoców i warzyw, aby zbuforować ilość powstających kwasów.

Według dr. Mercoli

W tym artykule profesor Lynda Frassetto - nefrolog z Wydziału Medycyny Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco (UCSF), dzieli się ważnymi informacjami na temat wpływu kwasów zawartych w diecie na zdrowie i długowieczność nerek.

„Kiedy byłam na szkoleniu dotyczącemu chorób wewnętrznych, miałam wspaniałego mentora, dr Eli Friedmana ze State University of New York (SUNY) na Brooklynie” - mówi prof. Frassetto. „Sprawił, że nefrologia wydawała się naprawdę interesująca.
I tak, po zakończeniu rezydentury i kilkuletnim pobycie w szpitalu, zdecydowałam się wrócić i zająć nefrologią, ponieważ osoby, które zajmowały się nefrologią, po prostu lepiej rozumieją fizjologię niż większość internistów.
Myślałam, że to pomoże mi stać się lepszym lekarzem. Po ukończeniu stypendium zacząłem pracować z Anthonym Sebastianem na UCSF. Interesował się obciążeniem kwasem diety ludzi, którzy byli stosunkowo zdrowi.
Nerki robią wiele rzeczy. Jedną z ich funkcji jest pozbywanie się kwasów. Wiemy, że wraz z postępem niewydolności nerek nasilają się problemy z eliminacją kwasów i zakwaszeniem organizmu. Gromadzią się one w organizmie i mają negatywny wpływ na zdrowie.
Wiemy również, że wraz z wiekiem praca nerek ulega pogorszeniu. Obserwowano, czy u zdrowych, starszych ludzi – których nerki po prostu nie działają tak dobrze, jak powiedzmy 40 lub 50 lat wcześniej – spożywanie diety o wysokiej zawartości kwasów ma jakiekolwiek potencjalne skutki uboczne?

Diety zasadowe jako sposób na ochronę funkcji nerek

W początkowej fazie swojej pracy prof. Frassetto i Sebastian pracowali nad neutralizacją kwasów w diecie za pomocą wodorowęglanów. Potem, nieco ponad dekadę temu, zaczęto przyglądać się dietom o niskiej zawartości kwasów (zasadowym). Chociaż wszystkie produkty zawierają prekursory, które mogą być metabolizowane do kwasów, owoce i warzywa zawierają wiele prekursorów zasad, które są metabolizowane do wodorowęglanów, takich jak cytrynian lub jabłczan.

Zainteresowanie prof. Frassetto dietami o niskiej zawartości kwasów rozpoczęło się od diety paleo, promowanej przez dr Lorena Cordaina. Według Cordaina wiele produktów w naszej współczesnej diecie, np. przetworzone zboża i cukry, było niedostępnych dla naszych przodków.

Uważa, że dieta bliższa diecie naszych przodków byłaby zdrowsza, a jednym z powodów tego jest fakt, że każda dieta bogata w owoce i warzywa (i pozbawiona przetworzonej żywności) będzie mniej zakwaszająca. Według prof. Frassetto:

„We wszystkich populacjach przeciętna czynność nerek w czasie ulega pogorszeniu. Jednak patrząc na konkretne osoby okazuje się, że czynność nerek spada w różnym tempie, u niektórych znacznie wolniej.
Pytanie brzmi: „Jaki ma to związek z dietą zasadowąm czyli o niskiej zawartości kwasów lub robieniem rzeczy, które nie szkodzą nerkom?” Zostało to zbadane przez dr Donalda Wessona - nefrologa z University of Texas (UT) Southwestern.
Przyjrzał się wpływowi zarówno alkalizujących suplementów, jak i diet owocowo-warzywnych u osób z chorobą nerek w stadium 2, z szacowanym współczynnikiem przesączania kłębuszkowego (GFR) między 60 a 90, oraz przewlekłą chorobą nerek w stadium 3 (CKD) z szacowanym GFR od 30 do 60.
GFR to wskaźnik funkcji nerek. Tak więc, u osób w wieku 50 lat, GFR wynosi około 90. U osób w wieku 80 lat, GFR wynosi około 60. Średnio osoby starsze będą miały… CKD w stadium 2 lub 3.
Wesson wykazał, że podanie alkalizujących suplementów, takich jak soda oczyszczona, lub zastosowanie diety z większą ilością owoców i warzyw, może spowolnić tempo spadku funkcji nerek...
Gdyby ekstrapolować to z osób z niewydolnością nerek na starsze osoby zdrowe, być może pozwoliłoby to spowolnić tempo pogarszania się funkcji nerek wraz z wiekiem. To jest pomysł.
Wszystko, co robisz jest w pewnym stopniu związane z funkcją nerek. Nerki pozbywają się wielu rzeczy. Im gorzej pracują nerki, tym gorzej wszystko działa”.

Post również chroni funkcję nerek

Według prof. Frassetto większość chorób nerek w krajach zachodnich stanowią bardziej zaawansowane choroby nerek spowodowane wysokim ciśnieniem krwi i cukrzycą typu 2. Trzy czwarte pacjentów dializowanych jest tam z powodu nadciśnienia tętniczego i cukrzycy. Tak więc ostatecznie wszystko, co pomaga w leczeniu cukrzycy i nadciśnienia, poprawi również zdrowie nerek.

Jedną ze strategii, która znacząco obniża ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, jest post, w tym jedzenie w ograniczonym czasie. Wcześniej rozmawiałem z dr Jasonem Fungiem -nefrologiem z Kanady - który używa postu do odwrócenia cukrzycy u swoich pacjentów. Aktywność fizyczna to kolejna strategia, która obniży ryzyko cukrzycy, a tym samym ochroni zdrowie nerek.

Uszkodzenia nerek powodowane przez kwasy i białko

Kwas nie jest jedyną rzeczą, która może uszkodzić nerki. Diety wysokobiałkowe również mogą szkodzić nerkom ze względu na indukcję produkcji amoniaku. Jeśli chodzi o to, co ostatecznie jest gorsze — wysoka kwasowość czy wysoka zawartość białka w diecie — prof. Frassetto wyjaśnia:

„Wszystkie białka zawierają prekursory kwasów. Jeśli jesz dużo białka i nie spożywasz wystarczającej ilości produktów zasadowych, aby pomóc nerkom w buforowaniu lub pozbyciu się kwasu, to ostatecznie jest to złe dla nerek. Jednak musimy jeść pewną ilość białka, inaczej będziemy mieli problemy z budowaniem różnych struktur w organizmie.
To jest naprawdę kwestia równowagi. To nie jest tak, że białko jest złe. Chodzi o to, że osoby spożywające duże ilości białka, powinny również spożywać duże ilości produktów zasadowych. Pomoże to nie przeciążać systemów do neutralizacji lub buforowania kwasu w organizmie. Cała idea polega na tym, że należy utrzymać pH krwi w zakresie uważanym za normalny.
W tym celu organizm przenosi kwas do wnętrza komórek, rozkłada mięśnie, aby dostarczyć glutaminę do nerek, które wydalają kwas w postaci amoniaku. Rozkładowi mogą również ulec kości zawierające hydroksyapatyt wapnia, który jest zasadą.
Innym sposobem jest zmniejszenie ilości endogennych kwasów, które organizm produkuje, aby móc utrzymać pH krwi. Organizm człowieka ma wiele sposobów radzenia sobie z kwasami, których nerki muszą się pozbyć.
Tak więc, dostarczenie organizmowi egzogennych zasad, co oznacza spożywanie wodorowęglanów albo dużych ilości owoców i warzyw, zmniejsza ryzyko rozkładu kości i mięśni w celu neutralizacji kwasów...
Jony wodorowe są zrównoważone na poziomie 10-9, co jest bardzo niskim poziomem wolnych jonów wodorowych w organizmie. Zmiany, które można wprowadzić w tym zakresie bez wychodzenia poza normę i zwiększenia ryzyka zachorowania, nie są zbyt duże.
W tym przypadku można zrobić tylko kilka rzeczy. Można albo pozoskać związki zasadowe z rozkładu mięśni i kości, albo zapewnićorganizmowi egzogenne zasady poprzez dietę”.

Pacjenci z zaawansowaną chorobą nerek zazwyczaj otrzymują egzogenne związki zasadowe – zwykle połączenie wodorowęglanu sodu i cytrynianu sodu – ponieważ wykazano, że spowalniają one postęp choroby i opóźniają potrzebę dializy. Cytrynian sodu zmniejsza również ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych.

Wodorowęglanu potasu nie należy stosować w przypadku choroby nerek. Powodem tego jest fakt, że w przypadku niewydolności nerek, poziom potasu może wzrosnąć do toksycznych poziomów. Kontrolowanie ciśnienia krwi i cukrzycy jest równie ważne w przypadku choroby nerek, jak kontrolowanie białkomoczu (uszkodzenie bariery kłębuszkowej).

Jak białko Klotho wpływa na funkcjonowanie nerek?

Białko Klotho jest pomocne w usuwaniu fosforanów z organizmu. Fosforany to kolejne związki kwasowe, które muszą być wydalane przez nerki. Co ciekawe, zwierzęta, które zostały zmodyfikowane genetycznie w celu nadekspresji genu białka Klotho, żyją od 10% do 40% dłużej.

Białko Kloto jest rozpuszczalnym białkiem będącym transporterem błonowym. Osoby spożywające dietę bogatą w fosforany, uwalniają czynnik wzrostu fibroblastów 23 (FGF23), który przyłącza się do białka Klotho jako kofaktor, a następnie trafia do nerek, gdzie usuwa transportery, które umożliwiają nerkom ponowne wchłanianie fosforanów. Pomaga to w utrzymaniu prawidłowej równowagi fosforanowej.

Jednak wraz z wiekiem i pogarszającą się czynnością nerek potrzeba coraz więcej FGF23, aby pozbyć się fosforanów. FGF23 hamuje również działanie 1-alfa-hydroksylazy - enzymu niezbędnego do aktywacji witaminy D, która jest niezbędna do produkcji białka Klotho.

Tak więc wraz z wiekiem, u osób stosujących dietę bogatą w fosforany (co jest powszechne, ponieważ fosforany znajdują się w większości produktów), poziom FGF23 wzrasta, podczas gdy poziomy witaminy D i białka Klotho spadają. W rezultacie nerki zwiększają resprpcję fosforanów, co powoduje coraz większe uszkodzenia.

Odpowiedzią jest więc nie tylko dieta niskokwasowa (zasadowa). Dieta powinna być również stosunkowo uboga w fosforany. Co to jest dieta bogata w fosforany? Prof. Frassetto wyjaśnia:

„Na początek produkty mleczne. Wszystkie produkty mleczne zawierają zasadniczo cztery składniki: wapń, fosfor, białko i tłuszcz… Tak więc w przypadku pacjentów z niewydolnością nerek praktycznie eliminujemy z diety produkty mleczne.
A potem napoje gazowane. Zawiera kwas fosfatydowy, którego należy unikać. Są też inne specyficzne produkty, takie jak czekolada i orzechy, których powinny unikać osoby z zaawansowaną niewydolnością nerek… Fasola jest kolejnym źródłem fosforanów”.

Ocena funkcji nerek

Jeśli chcesz zorientować się, jak dobrze funkcjonują Twoje nerki, zazwyczaj lekarz zleci wykonanie podstawowych badań nerek, w tym poziom mocznika we krwi i kreatyniny w surowicy. Następnie na podstawie płci, wieku, rasy i poziomu kreatyniny w surowicy zostanie obliczony GFR. W oparciu o uzyskane wyniki lekarz może rozważyć wykonanie dodatkowych badań.

„Jeśli chodzi o zdrowie nerek, zwracamy uwagę na dwie rzeczy” - mówi prof. Frassetto. „Jedną z nich jest GFR. Druga to obecność białka w moczu. To mogą być dwa odrębne problemy. Białko w moczu samo w sobie jest szkodliwe dla funkcji nerek…
Odkrył to wiele lat temu dr Barry Brenner. Wykonał nefrektomię u szczurów (w wyniku której pozostała tylko niewielka część jednej nerki) i wykazał, że pozostała część nerki, tak zwana pozostałość po nefronie, musiała przejść hiperfiltrację, aby móc usunąć całą krew. Ta hiperfiltracja przez błonę kłębuszkową była szkodliwa dla błony, więc błona zaczęła przepuszczać białko, a nerki zawodziły szybciej.
Teraz wiemy, że istnieje wiele problemów z nerkami, w których z błony wycieka białko. To powoduje, że nerki są bardziej uszkodzone.
Gdybyś musiał zrobić tylko dwie rzeczy, aby ocenić stan zdrowia, pierwszą byłoby wykonanie badania krwi, aby zobaczyć, jak funkcjonują nerki. Drugą byłoby badanie moczu. Prawie za każdym razem, gdy idziesz na wizytę do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, lekarz zleca te dwa badania.

Kwasica

Podczas gdy większość ludzi jest zaznajomiona ze stresem oksydacyjnym, kwasica jest innym rodzajem stresu, który może mieć znaczący wpływ na zdrowie. Prof. Frassetto uważa, że oba są równie ważne, zwłaszcza w przypadku chorób nerek. Kwasica również odgrywa istotną rolę w procesie starzenia.

„Moja przyjaciółka, dr Elissa Epel, przyjrzała się związkowi między długością telomerów, aktywnością telomerazy i stresem oksydacyjnym. Wykazała, że ludzie, którzy są pod dużym stresem psychicznym, mają krótsze telomery i nieprawidłową funkcję telomerazy.
Mają wyższy poziom stresu oksydacyjnego. Tak się złożyło, że ja przeprowadziłam więcej badań na temat stresu spowodowanego kwasicą. Myślę, że na stan zdrowia wpływa połączenie obu” - mówi prof. Frassetto. „Więc cały pomysł polegałby na obniżeniu ilości stresu oksydacyjnego i zmniejszeniu ilości stresu spowodowanego kwasicą, a tym samym ograniczeniu uszkodzeń organizmu”.