W SKRÓCIE

  • Badanie na szczurach wykazało, że sok z borówki brusznicy poprawił ciśnienie krwi, funkcję naczyń i markery stanu zapalnego; wyjaśnieniem może być hamowanie układu renina-angiotensyna i zwiększona produkcja tlenku azotu.
  • W Skandynawii często je się borówkę brusznicę, podczas gdy w USA preferowane są jeżyny, czarne maliny, jagody, żurawina, czerwone maliny i truskawki.
  • Antocyjany znajdujące się w borówce mają działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające i obniżające poziom lipidów, co zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i wieńcowych serca.
  • Borówki mogą być przydatne w zapobieganiu otyłości spowodowanej dietą.
  • Uważa się, że borówki mają pozytywny wpływ na mikrobiotę jelitową.

Według dr. Mercoli

Wiele osób lubi jeść borówki i na pewno są one korzystne dla zdrowia. Borówki są niskokaloryczne, bogate w błonnik i zawierają witaminy C i E, kwas foliowy, wapń, selen, alfa i beta karoten oraz luteinę. Co więcej, zawierają cenne fitozwiązki, w tym polifenole i flawonoidy - antocyjany i elagotaniny.

Antocyjany to naturalny pigment wystepujący w owocach i warzywach, który, jak wykazano w badaniach, zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i ma właściwości przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwdrobnoustrojowe i przeciwutleniające. Stwierdzono również, że pomaga w leczeniu niektórych rodzajów nowotworów i cukrzycy.

Mimo to, jeśli chodzi o jedzenie owoców, Amerykanie częściej wybierają jabłka, gruszki, banany, melony, cytrusy i winogrona zamiast borówek bogatych w antocyjany. Ograniczają się do jeżyn, czarnych malin, jagód, żurawin, czerwonych malin i truskawek.

W Skandynawii to inna bajka. Tam borówki (Vaccinium vitis-idaea L.), cieszą się dużą popularnością. Borówka brusznica to wiecznie zielony krzew zwany także brusznicą, lisicą i żurawiną górską.

Borówki oferują te same korzyści zdrowotne, co inne jagody bogate w antocyjany, a nawet więcej. Na przykład, ze względu na ich właściwości przeciwwirusowe i przeciwzapalne, borówka brusznica tradycyjnie była stosowana w leczeniu rzeżączki, bolesnego oddawania moczu, biegunki i paradontozy. Badania wykazały również, że borówka brusznica może zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Borówki poprawiają ciśnienie krwi i funkcję naczyń

W pracy doktorskiej przedstawionej na Uniwersytecie w Helsinkach stwierdzono, że sok z borówki brusznicy ma pozytywny wpływ na ciśnienie krwi, funkcje naczyniowe i markery stanu zapalnego u szczurów z wysokim ciśnieniem krwi. Sok z borówki znacznie obniżył wysokie ciśnienie krwi i zapobiegł „ekspresji genów związanych z zapaleniem aorty o niskim stopniu złośliwości” – donosi Sci News.

Sok z borówki brusznicy o większym stężeniu polifenoli poprawił również funkcję zaburzonych naczyń krwionośnych i przywrócił je do poziomu obserwowanego u zdrowych osób. Co spowodowało widoczną poprawę? Autorka badania dr Anne Kivimäki stwierdziła:

„Podstawowym efektem jest prawdopodobnie zmniejszenie stanu zapalnego niskiego stopnia, a także mechanizmów związanych z układem renina-angiotensyna, centralnym regulatorem ciśnienia krwi i dostępnością tlenku azotu, lokalnego czynnika rozszerzającego naczynia śródbłonka”.

Dr Kivimäki napisała:

„Po kuracji sokiem z borówki brusznicy poziomy zarówno angiotensyny II, jak i fosfatazy alkalicznej w surowicy były niższe niż w grupach kontrolnych. Możliwe działanie przeciwzapalne i przeciwzakrzepowe wynikało ze zmniejszonej ekspresji genów cyklooksygenazy 2 (COX2), białka chemotaktycznego monocytów 1, p-selektyny i cząsteczki adhezyjnej komórek naczyniowych 1.
… Leczenie z zastosowaniem soku z borówki brusznicy obniżyło ekspresję genów COX2 w aorcie i zwiększyło ekspresję białka COX2 w korze plamki żółtej nerki, prawdopodobnie wskazując, że indukowana COX2 została zahamowana, podczas gdy aktywność ważnej konstytutywnej COX2 została utrzymana przez leczenie borówki brusznicy.
Badania dokowania molekularnego przeprowadzone na strukturach flawonoidowych wykazały, że kemferol może wywierać hamujący wpływ na COX2… Ponadto borówka brusznica ma właściwości przeciwzapalne, co może przyczynić się do jej zdolności do obniżania ciśnienia krwi i poprawy funkcji naczyń”.

Sok z borówki brusznicy może zmniejszać ryzyko sercowo-naczyniowe

Antocyjany zostały powiązane ze zmniejszonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych i chorobą niedokrwienną serca, dzięki działaniu przeciwzapalnemu, przeciwutleniającemu i obniżającemu poziom lipidów.

Badania na ludziach wykazały, że żywność bogata w polifenole, np jagody, zmniejsza stres oksydacyjny, peroksydację lipidów, utlenianie lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) i wysoki poziom glukozy w osoczu, pomagając jednocześnie zoptymalizować poziom całkowitego cholesterolu. Mimo to wpływ antocyjanów na ciśnienie krwi był mniej wyraźny, a wyniki badania dotyczącego wpływu borówki brusznicy są obiecujące:

„Ustalone wysokie ciśnienie krwi u szczurów z samoistnym nadciśnieniem zostało obniżone podczas ośmiotygodniowego leczenia sokiem z borówki brusznicy…
Zależne od śródbłonka rozluźnienie tętnic krezkowych uległo wzmocnieniu po ośmiu tygodniach leczenia. Zaobserwowano pozytywny wpływ soku z borówki brusznicy na markery stanu zapalnego…
Podsumowując, w eksperymentalnym modelu nadciśnienia, długotrwałe leczenie sokiem z borówki brusznicy było w stanie obniżyć ciśnienie krwi i poprawić funkcję naczyń”.

Wyniki badania wpływu borówki brusznicy mogą pomóc milionom osób

U wielu osób z wiekiem rozwija się nadciśnienie tętnicze i zapalenie naczyń, a odżywianie może być ważnym kluczem do radzenia sobie z tymi schorzeniami. Miliony osób mogłyby skorzystać z poprawy ciśnienia krwi, funkcji naczyń krwionośnych i markerów stanu zapalnego zaobserwowanych w badaniach dr Kivimäki.

Inne grupy pacjentów, które mogą odnieść korzyści ze spożycia borówki brusznicy, to osoby z cukrzycą, dyslipidemią, zespołem metabolicznym, zaburzeniami czynnościowymi naczyń krwionośnych związanymi z zapaleniem niskiego stopnia i osoby z chorobami spowodowanymi paleniem tytoniu.

Według Nutrition Reviews, oprócz zmniejszenia stresu oksydacyjnego i stanu zapalnego, antocyjany, takie jak te znajdujące się w borówce, „zmniejszają indukowaną przez TNF-α aktywację mediatorów zapalnych w ludzkich komórkach śródbłonka mikronaczyniowego”.

TNF, czyli czynnik martwicy nowotworu, jest białkiem występującym w ludzkim organizmie, które powoduje stan zapalny i jest hamowany w leczeniu niektórych stanów autoimmunologicznych i nowotworów.

Jak wspomniała wcześniej dr Kivimäki, redukcja tlenku azotu obserwowana w jej badaniu prawdopodobnie wywiera pewne działanie przeciwzapalne, ponieważ tlenek azotu może prowadzić do zwiększonej przepuszczalności naczyń, hamowania tworzenia silnego środka utleniającego zwanego peroksyazotynem i cytokin prozapalnych.

Sok z borówki brusznicy może zapobiegać otyłości spowodowanej dietą

Sok z borówki brusznicy ma inne imponujące właściwości. Od pewnego czasu wiadomo, że może zapobiegać otyłości spowodowanej dietą, ale przyczyna wpływu na wagę jest niejasna. W badaniu opublikowanym w 2016 r. w czasopiśmie Advances in Experimental Medicine and Biology naukowcy starali się zrozumieć wpływ borówki brusznicy na wagę, stan zapalny i mikroflorę jelitową z użyciem modelu myszy karmionych dietą wysokotłuszczową (HF).

„Nasze wyniki pokazują, że dodanie borówki brusznicy do diety HF zapobiega stanom zapalnym niskiego stopnia i wiąże się ze znacznymi zmianami składu mikrobiomu. Warto zauważyć, że przeciwzapalne właściwości borówki brusznicy wydają się być niezależne od wpływu na przyrost masy ciała”.

Po suplementacji borówki brusznicy myszy traciły na wadze, a ich wątroby zmniejszały się.

„Po 11 tygodniach myszy otrzymujące dietę HF z dodatkiem Lingon1 ważyły 39±3,9 g, czyli znacznie mniej (p=0,0003) w porównaniu z grupą kontrolną otrzymującą dietę HF bez borówek (46±2,2 g)… Średnia masa wątroby w grupie Lingon1 była znacznie zmniejszona w porównaniu do kontroli”.

Borówki pozytywnie wpływają na florę jelitową

Według naukowców, spożywanie borówek pozytywnie wpływa na mikrobiotę jelitową:

„Zaobserwowano różnice w obrębie 14 taksonów bakteryjnych między grupą kontrolną a grupą otrzymującą sok z borówki brusznicy… Wzrost ilości Bacteroidetes w grupie ostrzymującej sok z borówki brusznicy był w dużej mierze spowodowany zwiększeniem względnej liczebności bakterii należących do niesklasyfikowanego rodzaju z rodziny S24-7.
Liczba bakterii z rodzaju Parabacteriodes również była znacząco zwiększona w grupach Lingon1 i Lingon2 (13%) w porównaniu z grupą kontrolną (3%). Ponadto liczba bakterii z rodzaju Akkermansia, należących do typu Verrucomicrobia, była znacznie wyższa w obu grupach otrzymujących sok z borówki brusznicy w porównaniu z grupą kontrolną… a liczba bakterii z ordzaju Akkermansia była również znacznie wyższa w grupie Lingon2 (20%) w porównaniu do grupy Lingon1 (16%)…
Porównanie szlaków funkcjonalnych… ujawniło wzbogacenie genów należących do szlaków związanych z metabolizmem w grupach Lingon oraz wzbogacenie genów zaangażowanych w transport i ruchliwość w grupie kontrolnej …
Zgodnie z poprzednim badaniem, potwierdzono, że suplementacja diety sokiem z borówki brusznicy zapobiega przyrostowi masy ciała wywołanemu dietą HF, zwiększeniu masy wątroby, akumulacji tkanki tłuszczowej i podwyższonym poziomom glukozy i cholesterolu w osoczu…
Obie partie borówki brusznicy zmieniły skład mikroflory jelitowej i były skuteczne w zapobieganiu stanom zapalnym niskiego stopnia i endotoksemii wywołanym przez HF, wykazując, że wpływ borówki brusznicy na te parametry jest niezależny od wpływu na masę ciała”.

Dodatkowe korzyści zdrowotne borówki brusznicy

Wzmocnienie profilu antyoksydacyjnego — Naukowcy zidentyfikowali pewne przeciwutleniacze w owocach borówki brusznicy, które mogą być korzystne dla zdrowia. Najważniejszymi z nich są proantocyjanidyny (od 63% do 71%), a także kwas hydroksycynamonowy, kwasy hydroksybenzoesowe, różne flawonole i antocyjany. Jedno z badań donosi, że przeciwutleniacze zawarte w ekstrakcie z borówki brusznicy mogą indukować apoptozę ludzkich komórek białaczki HL-60 w sposób zależny od dawki.

Łagodzenie stanów zapalnych — Badania wskazują, że owoce borówki brusznicy są bogate w proantocyjanidyny (PAC) - związki, które mogą pomóc w zwalczaniu stanów zapalnych. W szczególności stwierdzono, że dzika żurawina niska z Alaski (rodzaj borówki brusznicy występujący w USA) ma dwukrotnie wyższą zawartość PAC niż komercyjna żurawina.

Zmniejszenie liczby infekcji dróg moczowych (ZUM) — Borówka brusznica jest spokrewniona z żurawiną, dzięki czemu ma te same właściwości wykorzystywane w walce z ZUM. W badaniu opublikowanym w British Medical Journal naukowcy zauważyli, że osoby, które piły połączenie soku z borówki brusznicy i żurawiny, miały mniejsze ryzyko nawrotów infekcji dróg moczowych.

Należy jednak pamiętać, że potrzebne będą bardziej rozległe badania, aby ustalić zdolność samej borówki brusznicy do zwalczania ZUM bez potrzeby stosowania żurawiny.

Zarządzanie wagą, poziomem glukozy i insuliny we krwi — Jak wspomniano powyżej, owoce borówki brusznicy mogą pomóc w kontroli wagi. W badaniu opublikowanym w Journal of Nutrition and Metabolism naukowcy przypuszczali, że borówka brusznica może pomóc zmniejszyć przyrost masy ciała, a także zapobiegać otyłości, gromadzeniu się lipidów w wątrobie, złagodzić hiperglikemię i hiperinsulinemię, o czym świadczą wyniki badań na myszach.

Eliminacja bakterii — Garbniki zawarte w owocach borówki brusznicy mają właściwości przeciwdrobnoustrojowe. W jednym z badań klinicznych wykazano, że garbnik z owoców borówki pomogły zwalczać szczepy bakteryjne związane ze zdrowiem jamy ustnej.

Pomoc w zmniejszaniu ryzyka nowotworów — Badania opublikowane w Journal of Agricultural and Food Chemistry wskazują, że procyjanidyny znajdujące się w owocach borówki brusznicy mogą pomóc w walce z rakiem szyjki macicy i rakiem okrężnicy u ludzi.

Ostrzeżenia dotyczące spożywania suplementów z borówki brusznicy

Po raz kolejny związek występujący naturalnie w żywności jest w stanie osiągnąć to, co leki – ale przy znacznie mniejszym ryzyku i kosztach. Wiele zalet owoców borówki brusznicy jest naprawdę niezwykłych. Jednak, podobnie jak w przypadku wielu produktów spożywczych, przetwarzanie może stanowić zagrożenie dla naturalnych korzyści występujących w borówce. Dowiedz się przed czym ostrzegają badacze:

„Obróbka owoców po zbiorach, taka jak prasowanie, pasteryzacja oraz suszenie konwencjonalne i próżniowe, może znacząco wpływać na zawartość polifenoli (w tym antocyjanów) i witamin zawartych w owocach, a tym samym na ich bioaktywność i wpływ na czynniki ryzyka CVD”.

Podobnie jak w przypadku żurawiny, owoce borówki są bardzo kwaśne, dlatego często są słodzone lub spożywane jako słodki dżem. Aby cieszyć się korzyściami zdrowotnymi oferowanymi przez owoce borówki brusznicy bez ryzyka dla zdrowia związanego z dodatkiem cukru, szukaj produktów z borówki brusznicy bez dodatku cukru, takiej jak mrożone surowe owoce, które można dodawać do koktajli lub sałatek owocowych.

Źródła i odniesienia